مقالات
سیستم تعلیق خودرو چیست؟
اغلب مردم زمانی که می‌خواهند خودرویی بخرند معمولاً به قدرت و شتاب خودرو فکر می‌کنند. امّا اگر به مطالب مرتبط با خودرو علاقه داشته باشید و یا مشخصات خودرویی را پیش از خرید بررسی کرده باشید احتمالاً با عبارتی به نام سیستم تعلیق خودرو مواجه شده اید. سیستم تعلیق مهمترین نقش را در کیفیت رانندگی و راحتی شما در خودرو دارد که توجّه زیادی از گذشته تا کنون در ساخت آن شده است.
سیستم تعلیق خودرو چیست؟
سیستم تعلیق در خودروها از دیدگاه عمومی و به صورت کلی، یک مجموعه فنی به منظور دفع ضربات حاصل از عبور از ناهمواری‌های سطح مسیر است و دیگر هیچ. بله، یکی از مهمترین ویژگی‌های سیستم تعلیق همان‌طور که از نام و نوع عملکردش پیدا است، میرا کردن ناهمواری‌ها و جذب ضربات حاصل از آنها است تا سرنشینان خودرو سواری راحت‌تر و لذت بخش‌تری را درون خودرو تجربه کنند. اما داستان تعلیق همین جا تمام نمی‌شود. این سیستم مهندسی بسیار پیچیده که در زیر خودرو و دور از نگاه سرنشینان خودرو قرار دارد، وظایف بسیار مهم و حساتی دیگری را بر دوش می‌کشد که تصور آنها برای افراد معمولی خارج از تصور است.
وظیفه سیستم تعلیق خودرو چیست؟
وظایف اصلی سیستم تعلیق خودرو به صورت کلی در دسته قرار می‌گیرد ابتدا حفظ ارتعاشات و حرکاتی که در اثر حرکت خودرو در حین ناهمواری‌های جاده پیش می‌آید و دومین وظیفه توانایی کنترل راحت خودرو و هدایت کردن آن در پیچ‌های جاده است که به برخورد مؤثر لاستیک با جاده بر می گردد.
اگر لاستیک تماس مؤثر با جاده داشته باشد می‌تواند به خوبی نوسانات و ارتعاشاتی که به لاستیک در هنگام برخورد با دست‌اندازها و ناهمواری‌های جاده به وجود می‌آید را جذب و کنترل نماید و از انتقال آن به بدنه و سایر قسمت‌های خودرو جلوگیری می‌کند. سیستم تعلیق تمام وزن خودرو را تحمل می‌کند و باید در این شرایط علاوه بر حفظ موقعیت چرخ‌ها و سیستم فرمان، میزان پایداری و فرمان‌پذیری خودرو را نیز افزایش دهد.
بنابراین می‌توان گفت وظیفه اصلی سیستم تعلیق خودرو توانایی هموارسازی جاده ناهموار و به حداکثر رساندن اصطکاک بین لاستیک‌ها و سطح جاده، ایجاد ثبات فرمان با هندلینگ خوب، شتاب‌گیری ایمن و اطمینان از راحتی سرنشینان است.
- تحمل وزن خودرو
- جذب ضربات وارده و تبدیل آن ها به ارتعاش
- حفظ هندسه سیستم فرمان و موقعیت چرخ ها
- افزایش قابلیت فرمان پذیری خودرو
- افزایش میزان پایداری خودرو
- حفظ تماس چرخ ها با سطح جاده
اجزای سیستم تعلیق خودرو
سیستم فنربندی خودرو یا همان سیستم تعلیق خودرو متشکل از قطعات ریز و درشتی است که هر یک از آنها وظایف خاص خود را بر عهده دارند که در صورت خرابی یا نبود هریک از این قطعات مشکل عدیده‌ای در ایمنی و فرمان‌پذیری و سواری خودروها به وجود خواهد آمد که در ادامه به اجزای سیستم فنربندی خودرو می‌پردازیم:
- رینگ و لاستیک
- میل تعادل
- فنرهای پیچشی
- فنرهای برگی یا طبق‌ها
- فنرهای لول
فنر چیست؟
این قطعه، یکی از بخش های اصلی سیستم تعلیق خودرو محسوب می شود و بسته به نوع سیستم تعلیق، در شکل های گوناگونی اعم از فنر تخت، لول، و پیچشی ساخته می شود.
- فنر تخت: این نوع فنر در سیستم تعلیق ثابت، به شکل فلز تخت و محکم و قابل انعطاف ساخته می شود که سپس تعدادی از آن ها روی هم چیده می شوند و به عنوان یک مجموعه در سیستم به کار می رود.
- فنر لول: این نوع فنر در واقع میل گرد پیچیده به دور محوری استوانه ای شکل است.
- فنر پیچشی: خاصیت ارتجاعی این نوع فنر در جهت عقربه های ساعت افزایش و خلاف آن کاهش می یابد.
رینگ و لاستیک چیست؟
رینگ و لاستیک در شمار قسمت بیرونی سیستم تعلیق خودرو قرار می‌گیرند، لاستیک‌ها به صورت مستقیم با سطوح جاده در تماس هستند و هرگونه دست‌انداز و ناهمواری روی لاستیک اثرگذار است و با چسبندگی که با جاده برقرار می‌کند روی عملکرد بهتر و فرمان‌پذیری خودرو اثر مستقیم دارد. رینگ خودرو هم که از جنس فلز است وظیفه تحمل وزن خودرو و توزیع آن روی سطح جاده را بر عهده دارد.
میل تعادل چیست؟
میل تعادل یا به اصطلاح مکانیکها، موج گیر، در اکثر موارد برای بالا بردن تعادل خودرو و جلوگیری از چپ شدن آن، در خودرو هایی که دارای سیستم تعلیق مستقل (در بخش بعدی توضیح داده خواهد شد) می باشند، بکار می رود. میله تعادل یک میله فولادی است که در دو سر دارای بوش بوده و غالبا بین دو چرخ یک محور قرار می گیرد و باصطلاح دو چرخ را به یکدیگر متصل می نماید، میل تعادل معمولا بوسیله دو اتصال محوری (Pivot) در دو طرف به شاسی نیز متصل می شود.
سیبک چیست؟
اتصال قطعات در سیستم تعلیق باید به محکم باشند و گاهی نیاز است تا در عین وجود اتصالات محکم، امکان حرکت و چرخش آن ها نیز وجود داشته باشد که در این هنگام از سیبک استفاده می‌شود. سیبک یک گوی فلزی دسته دار است که درون محفظه ای فولادی قرار دارد و دور آن با لاستیک پوشانده شده است و در داخل آن امکان گردش دارد.
بوش چیست؟
بوش همانند سیبک برای اتصال قطعات مختلف سیستم تعلیق استفاده می‌شود، اما قطعاتی که با بوش به هم متصل شوند فقط در یک جهت میتوانند حرکت کنند و همانند سیبک امکان گردش آنها در هر جهت وجود ندارد.
طبق چیست؟
طبق قطعه فولادی محکمی است که شاسی را به سیستم تعلیق متصل می‌کند. این قطعه در طرفی که به شاسی متصل می‌شود به بوش ها و در طرف دیگر که به چرخ ها متصل شده اند رابط سیبک ها نیز هستند.
وجود ایراد و اختلال در عملکرد طبیعی هر کدام یکی از قطعات ذکر شده همراه با علائم مختلفی از جمله عدم فرمان پذیری خودرو و وارد شدن ضربات به کابین بروز می‌کند و فرد در اسرع وقت باید نسبت به تعمیر آن اقدام کند.
انواع سیستم تعلیق
سیستم تعلیق خودرو دارای انواع مختلفی می‌باشد. در حقیقت خودروها از سیستم‌های تعلیق متفاوتی برای چرخ‌های جلو و عقب استفاده می‌کنند. به طور معمول دو چرخ جلو توسط محور جلو و دو چرخ عقب توسط محور عقب به هم متصل می‌شوند.
دو نوع سیستم تعلیق وجود دارد :
وابسته: در این سیستم از یک محور مشخص استفاده می‌شود و دارای 3 نوع می‌باشد:
- محور صلب: چرخ‌ها بوسیله یک میله افقی روی یک محور و فنرها مستقیم به شاسی متصل می‌شوند.
- محور تیرشکل: نمونه بهینه شده سیستم قبلی می‌باشد. در این سیستم کنترل حرکات جانبی خودرو بوسیله دو میله که از وسط محور بین چرخ‌ها به صورت مورب قرار گرفته اند انجام می‌شود.
- چهار میل: همان طور که از نام این سیستم مشخص است 4 میله وجود دارد که به شاسی و بدنه خودرو متصل هستند و وزن خودرو را به طور مساوی بین چهار چرخ تقسیم می‌کنند.
مستقل: در این سیستم به چرخ‌ها اجازه داده می‌شود به طور مستقل حرکت کنند شود و دارای 4 نوع می‌باشد:
- جناغی دوبل: این سیستم بیشتر در خودروهای اسپرت و مسابقه‌ای استفاده می‌شود. دو طبق جناغی در این سیستم طراحی شده اند که موازی هم در بالا و پایین مرکز چرخ قرار گرفته اند.
- محور نگهدارنده: این نوع سیستم تعلیق به دلیل کاهش ایمنی خودرو و کنترل سخت خودرو در مسیرهای مارپیچ منسوخ شده است.
- طبق دار عرضی: این نوع سیستم تعلیق در خودروهای محدودی چون شورلت کوروت استفاده شده است و تقریباً مشابه با سیستم دو جناغی است که نوع فنر آن متفاوت است.
- مک فرسون: شناخته شده شده ترین نوع سیستم تعلیق خودرو است. به همین دلیل تمرکز بیشتری روی این سیستم در بخش زیر خواهیم داشت. یکی از رایج ترین سیستم‌های تعلیق که امروزه بر روی بسیاری از خودروهای ایرانی و خارجی نصب می‌شود سیستم تعلیق مک فرسون است که با وجود قدمت زیاد به دلیل مزایایی که دارد همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ویدیو زیر نحوه کار سیستم تعلیق خودرو توضیح داده شده است.
نشانه‌های خرابی سیستم تعلیق چیست؟
از جمله این موارد می‌توان به کشیده شدن خودرو به یک سمت در زمان عبور از پیچ‌ها، سواری خشن، سروصدای غیرعادی از زیر خودرو در زمان عبور از دست‌اندازها و همچنین کله کردن وسیله نقلیه در زمان ترمز گرفتن اشاره کرد.